1 Ocak'tan itibaren geçerli olacak yeni asgari ücret için kollar sıvandı. Ay başında başlayacak komisyon süreci merakla beklenirken, ipuçları da geliyor. Peki asgari ücret nasıl belirlenecek? Kimi, nasıl etkileyecek?
Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten 5'er temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından toplantıya çağrılıyor ve yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında 4 kez toplanıyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
Asgari ücret artışı neye göre yapılıyor?
Asgari ücrete artışta özellikle enflasyonun dikkate alınması ve buna bir refah payı eklenmesi bekleniyor. OVP tahminine göre 6 aylık enflasyon oranı yüzde 37.76 olarak tahmin ediliyor. Bu oran yansıtılırsa net asgari ücret 15 bin 707 lira seviyesine ulaşacak.
Refah payının eklenmesiyle bu tutarın daha da yükselmesi bekleniyor. Memur maaşlarına Ocak'ta enflasyon farkıyla birlikte yüzde 50 seviyesinde zam yapılması beklenirken, bu artışın da asgari ücrete yansıtılabileceği belirtiliyor. Bu durumda yeni asgari ücret net 17 bin 103 lirayı bulabilir. Türk-İş'in Ekim ayı araştırmasında bekar bir çalışanın yaşama maliyeti 17 bin 803 lira çıktı. Eğer bu tutar net asgari ücret yapılırsa, yüzde 56.13'lük bir artış ortaya çıkacak.
Çalışanlara nasıl yansıyacak?
Asgari ücret artacağı için işyerlerinde daha yüksek maaşla çalışanların alacağı para da yeniden belirlenecek. Bunu veriler de ortaya koyuyor. Brüt asgari ücret 2022'nin ikinci yarısında 6 bin 471, bu yılın ilk yarısında 10 bin 8 lira iken, şimdi 13 bin 414 lira 50 kuruş.
Asgari ücrette yılın ilk yarısına göre yüzde 34 artış yaşanırken, 1 yıllık artış yüzde 107.3'ü buldu. SGK'ya yapılan bildirimlere göre geçen yılın Ağustos ayında 10 bin 687 lira olan, Mart'ta 16 bin 396 liraya yükselen ortalama ücret de bu yılın Ağustos ayında 22 bin 693 liraya ulaştı. Bu, ortalama ücretlerin Mart'a göre yüzde 38.41, geçen yılın Ağustos ayına göre ise yüzde 112 arttığını gösterdi.
Asgari ücrete vergi desteği sürecek mi?
2022 yılı Ocak ayından itibaren asgari ücret vergi dışı tutuldu. Bu imkandan bütün çalışanlar yararlanıyor. Vergi istisnası 2024'te de devam edecek. Bütçe kanunu teklifine göre, asgari ücrette 595.1 milyar lira vergi istisnası öngörülüyor.
Asgari ücrete vergi desteğinin sürmesi ne anlama geliyor?
Asgari ücret kadar tutarın vergi dışı olması nedeniyle brüt ücretle çalışanlara avantaj oluşacak. Ücret, maaş geliri elde eden çalışanların vergi dışı bırakılacak kazanç tutarı artacak. İşverenle net ücret üzerinden anlaşarak çalışanlar gelir vergisi diliminden etkilenmedikleri için onlar açısından bir avantaj olmayacak. Net ücretle çalışanlarda ortaya çıkan vergi avantajından işverenleri faydalanacak.
İşsizlik maaşı artacak mı? Asgari ücrete zamdan kimler etkilenecek?
İşsizlik maaşında en düşük ve en yüksek tutarlar asgari ücretle yükselecek. Asgari ücretlinin kıdem ve ihbar tazminatı ile rapor parası da artacak. Yine asgari ücretli annenin doğum izni süresince aldığı iş göremezlik ödeneği zamlanacak.
İŞKUR'un yarı zamanlı çalışan tüm annelere yaptığı ödeme artarken, stajyerlere verilecek taban ücret de yenilenecek. Asgari ücretteki artışla sosyal yardımlardan yararlanmak kolaylaşırken, sigorta ve Genel Sağlık Sigortası primleri artacak. Yeni asgari ücret en düşük ve en yüksek borçlanma tutarlarına da yansıyacak.