Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen Ülkesel Tritikale Islah Çalışmaları Koordinasyon Projesi ile tritikale bitkisinin kuraklığa ve soğuğa dayanıklı çeşidi geliştirilecek.
Farklı çevresel streslere dayanımı buğday ve arpaya göre daha iyi olan tritikalenin değişik ekolojilere uyum sağlayabilecek yeni çeşitlerinin tescil edilebilmesi büyük önem taşıyor.
AA muhabirinin Tarım ve Orman Bakanlığından edindiği bilgiye göre, Ülkesel Tritikale Islah Çalışmaları Koordinasyon Projesi, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) tarafından 2007'den beri "sürekli projeler" kapsamında destekleniyor.
Proje ile tritikale araştırmalarında koordinasyon ve iş birliği oluşturularak ülkede tritikale geliştirme çalışmalarının eşgüdümü amaçlanıyor.
Bu kapsamda Proje Koordinatörü Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BDUTAEM), Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM), Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (GKTAE), Erzurum Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü (DATAE) ve Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü birlikte çalışıyor.
Söz konusu projeyle kuraklığa, soğuğa, hastalıklara dayanıklı yeni tritikale hat ve çeşitlerinin geliştirilmesi için melezleme faaliyetleri gerçekleştiriliyor.
Konya BDUTAE'de yürütülen melezleme çalışmalarının sonucunda elde edilen F3 deneme setleri proje ortakları enstitülere gönderiliyor. Buna ek olarak tritikale bölge verim deneme setleri de her yıl proje ortağı enstitülere yollanıyor.
2023 itibarıyla projede yer alan her enstitünün bölge verim denemelerinden seçtikleri 3-4 adet ileri kademe hattının yer alacağı, kışlık dilimde çok lokasyonlu ve 2 yıllık olarak kurulacak Ortak Tritikale Bölge Verim Denemeleri (OTBVD) yürütülecek.
Proje kapsamında bölge verim denemesinde yer alan genotiplerin kışa dayanıklılık dereceleri DATAE tarafından, kurağa karşı reaksiyonlarının belirlenmesi ise BDUTAEM Kuraklık Test Merkezi tarafından yağmur korunaklarında, deneme materyalinin kalite yönünden incelenmesi ise BDUTAEM kalite bölümü tarafından test ediliyor.
Genotiplerin pas hastalıklarına karşı reaksiyon testleri TARM Hastalık ve Zararlılara Dayanıklılık Birimi tarafından sera ve tarla koşullarında, tritikale deneme materyali hatlarının ploidi seviyelerinin belirlenmesi çalışmaları da Enstitünün Biyoteknoloji Biriminde devam ediyor.
Yüksek verimli, kaliteli, hastalıklara, soğuk ve kurağa dayanıklılık bakımından üstün olan hatlar belirlendikten sonra çeşit olmaları için tescile teklif ediliyor.
Kuraklığın etkisinin ve şiddetinin artmasına ek olarak yanlış tarım uygulamaları ile toprak giderek çoraklaşıyor. Bu gibi alanlarda yetişebilen ve farklı çevresel streslere dayanımı buğday ve arpaya göre daha iyi olan tritikalenin yaygınlığı ülkede de gittikçe artıyor.
Yeni çeşitlerle yemlik tüketim yanında, un olarak paçalda kullanılması ekim alanlarının giderek yaygınlaşmasına sebep oluyor. Bu nedenle, mevcut tritikale çalışmalarının genişletilerek geliştirilmesi ile değişik ekolojilere uyum sağlayabilecek yeni çeşitlerin tescil edilebilmesi büyük önem taşıyor.
Buğday ve çavdarın bileşimi ile elde edilmiş tek yıllık bir yem bitkisi tritikale, yüksek genetik özellikler içeren bitki kaba yem, saman ve tahıl olarak kullanılabiliyor.
Tritikale kaba yem olarak yüksek kaliteye sahip ve yılda 2 kez ürün alınabiliyor. Erozyondan etkilenen toprakları koruma özelliği olan bitki, uygun dönemde hasat edilip silaj yapıldığında, süt verimini olumlu yönde etkiliyor.
Buğday ve arpa üretimi için uygun olmayan alanlarda da yetiştirilebilirken tritikale, toprak derinliği az çorak kurak ve kışları sert geçen bölgelerde buğdaydan daha verimli olabiliyor. Tritikale bitkisi için dekara 60 lira destekleme ödemesi yapılıyor.
Destekleme kapsamında yer alan tritikale ekilişleri 2021'de 468 bin 835 dekar alanda yapılarak 673 bin 112 ton ürün elde edildi.
Tritikale ekiminin yoğun olduğu ilk 5 il İzmir, Muğla, Denizli, Burdur ve Aydın olarak sıralandı.
"Tritikale için sertifikalı tohum kullanım desteğini 50 liraya çıkardık"
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci de daha önce hububatta sertifikalı tohum desteğinin dekara 24 liradan 50 liraya çıkarıldığının altını çizerek, "Arpa, buğday, çavdar, tritikale, yulaf ve çeltik için dekarda 16 lira olarak açıklanan sertifikalı tohum kullanım desteği 2022 yılı için 24 liraya yükseltilmişti. Bu destek miktarını 2023 yılı ödemelerinde 24 liradan 50 liraya çıkardık. Bu stratejik ürünlere verdiğimiz önemin bir göstergesi." dedi.