Rusya Devlet Başkanı Putin ile Cumhurbaşkanı Erdoğan, koronavirüsün yayılımı yüzünden pandemi ilan edilmesinden beri ilk yüz yüze görüşmeleri için Soçi’de bir araya geldi. İkili görüşmeyi çalışma yameği izleyecek. Liderlerin görüşme sonrası basın toplantısı düzenlemesi planlanmıyor.
Koronavirüs pandemisi pek çok şeyi değiştirdiği gibi Rusya lideri Putin ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşme sıklığını da etkiledi. Zira 2019 başından Mart 2020’ye kadar 10 ayrı görüşme gerçekleştiren liderlerin bugün Soçi’de gerçekleştirdikleri görüşme, uzun bir aranın ardından yapacakları ilk yüz yüze görüşmeleri olacak.
Bu araya karşın Putin ile Erdoğan’ın temasları bu dönemde tamamen kesilmedi. Pek çok defa telefonda görüşen liderler, mart ayında da Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin üçüncü ünitesinin temel atma törenine video-konferans yöntemiyle katıldı.
Putin ile Erdoğan’ın bundan önceki son yüz yüze görüşmesi Mart 2020’de Rusya’nın başkenti Moskova’da gerçekleşti. İdlib’de hükümet güçleri ile Türkiye’nin kontrolündeki gruplar arasında şiddetli çatışmaların yaşandığı bir dönemde gerçekleşen bu görüşme beş saat sürdü, sonucunda İdlib’de çatışmasızlık ilan edildi.
Ancak son dönemde Suriye’nin kuzeybatısında şiddet olaylarının yeniden arttığı gözleniyor. Rusya’nın Lazkiye yakınlarındaki izleme merkezinden askeri yetkililer, kısa bir süre önceki açıklamalarında Türkiye’nin İdlib’deki sorumluluk alanında bulunan bazı militanların buradan dışarıya sızma girişiminde bulunduklarını ve Suriye askerlerine saldırı gerçekleştirdiklerini söyledi.
Rusya ile Türkiye’nin İdlib’e ilişkin 2018’de vardıkları anlaşmada bu bölgedeki teröristler ile muhalif grupların birbirinden ayrılması görevini Türkiye üstüne almıştı. Ayrıca İdlib’den Suriye ordusu ile Rus güçlere düzenlenen saldırıların önünün kesilmesi de anlaşmanın maddelerinden birisiydi. Fakat bu noktalarda bir ilerleme olmayışı, İdlib’de nihai bir çözüme ulaşılmasının da önünü tıkıyor.
Suriye’nin başlıca gündem maddesi olması beklenen Soçi görüşmesinde, Kremlin yetkililerine göre Libya, Afganistan ve Güney Kafkasya da masada olacak.
Erdoğan’ın ‘ciddi beklentileri olduğunu’ söylediği görüşmede ikili ilişkiler bakımından, doğalgaz tedariki ve askeri-teknik işbirliğinin öne çıkacağı tahmin ediliyor.
Kremlin yetkilileri görüşme sonucunda herhangi bir anlaşma ya da belge imzalanmasının beklenmediğini söylese de iki ülkenin, Türkiye’ye yeni bir S-400 savunma sistemi partisi tedarikine ilişkin bir uzlaşıya varması beklentiler arasında yer alıyor.
Uzmanlara göre görüşmeden önemli bir karar beklenmemeli
Rus basınına konuşan Rusya Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Andrey Kortunov, ikilinin görüşmede Türkiye’nin Ukrayna ile askeri-teknik işbirliğini, özellikle de Donbass’ta kullanılabilecek insansız hava araçlarının sevkiyatını konuşabileceğini söyledi.
Erdoğan’ın Rusya ziyareti öncesinde Kırım’la ilgili söyledikleri konusuna da değinen Kortunov, bu tutumun tekrarlanması yönündeki ısrarcılığın rahatsızlık oluşturabileceğini belirtti.
Kortunov, Rusya’nın Türkiye’nin İdlib’in radikal gruplardan arındırılmasına ilişkin sorumluluklarını yerine getirmesi konusunda endişe duyduğunu, zira militanların bu bölgelerin topraklarını kontrol ettiğini ifade etti. Kortunov’a göre Türkiye de Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Rusya’nın desteğiyle İdlib’e taarruzunu yeniden başlatması olasılığı konusunda çekinceleri var.
Toplantıdan atılım niteliğinde bir karar çıkmasının beklenmemesi gerektiğini, ancak liderlerin arasındaki görüşmenin kolay olmayacağını da belirten Kortunov, “İşlerin Suriye’nin gerçekten bölünmesine yol açacak seviyeye ulaşmaması için bölgenin geleceği konusunda anlaşabilirsek bu zaten ciddi bir başarı olacak. Bu toplantıda bu tür endişeler giderilirse bu çok büyük bir başarı olacak” dedi.
‘Çıkar dengesinin sağlanması için yeni bir yol bulunmalı’
Valday Uluslararası Tartışma Kulübü’nün Bilimsel Çalışmalar Direktörü Fyodor Lukyanov’a göre ise İdlib’deki durumun gerginleşmesi ve çıkarlardaki farklılıklar göz önünde bulundurulduğunda Putin-Erdoğan görüşmesinden İdlib sorununa ilişkin tam kapsamlı bir çözüm beklememek gerekiyor: "Taraflar çıkar dengesinin sağlanması için yeni bir yol bulmalı. Belki de kimin neyi kontrol ettiğine ilişkin konularda, öncekinden farklı bir şekillendirme yapılmalı. Fakat şu an bir şeyleri çözüme kavuşturulabileceğinden şüpheliyim, bu tamamen imkansız."
Uzmanlar görüşmede geniş bir gündemin olacağını ancak İdlib’deki gerginliğin azaltılması konusunun toplantının kilit noktası olacağı görüşünde. İkili Taliban hükümetinin diplomatik olarak tanınmasının yanı sıra Afganistan’da terörle mücadele konusunda ortak çabaları ele alabilirler.