7 yıl önce 15-16 yaşındayken Türkiye üzerinden Suriye'ye gidip IŞİD'e katılan üç Britanyalı kızdan ikisi öldü, hayatta kalan vatandaşlıktan çıkarılıp ülkesine dönmekten men edildi. Kızları IŞİD'e teslim eden insan kaçakçısının Kanada casusu olduğunun Kanada tarafından gizlendiği ve Britanya'nın bunu örtbas ettiği bir kitap sayesinde ortaya çıktı.
Gazeteci Richard Kerbaj'ın Britanya, ABD, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda arasındaki teknik istihbarat işbirliği mekanizması 'Beş Göz'ün Gizli Tarihi' hakkında yazdığı kitapta, 2015'te Britanyalı üç ergen kızı 'IŞİD gelini' olmaları için Suriye'ye sokan Muhammed el Reşid ile ilgili yeni iddialara yer verildi. Kitapta Raşid'in IŞİD için insan kaçakçılığı yaparken Kanada için casusluk yapması ve bu yüzden kızların bulunamaması skandalının Batılı müttefikler tarafından nasıl örtbas edildiği gözler önüne serildi.
Suriye'de doğurduğu üç çocuğunu kaybeden, Britanya'ya geri dönme talebi reddedilen ve 2019'da vatandaşlıktan çıkarılan 'cihatçı gelin' Shamima Begum artık 23 yaşında ve avukatları, insan kaçakçılığı kurbanı olduğu gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarma kararına itiraz ediyor. İki kız arkadaşı Kadiza Sultana, Amira Abase'nin ise Suriye'de öldüğü varsayılıyor.
Kitaba göre Britanya polis teşkilatının üç kız öğrencinin peşine düşüp uluslararası arama yürüttüğü dönemde ellerindeki bilgileri saklayan Kanadalı yetkililer, daha sonra ifşa olma korkusuyla Kanada'nın komploya dahil olduğunu kabul etti, ama Londra'yı Ottowa'nın rolünü örtbas etmeye ikna etmeyi başardı.
Kitaba dek Kanadalı ve Britanyalı yetkililer, Batılı yabancı savaşçıları Suriye'ye götürenin Kanada casusu olduğu konusunda sessiz kaldı. Kitabın yayımlanması ise Britanya polis teşkilatı ve istihbarat servislerinin Kanada'nın faaliyetleri hakkında ne bildiğinin araştırılmasına yönelik çağrıları beraberinde getirdi.
Britanya ve Kanada, ABD'nin öncülüğündeki IŞİD'le savaşan koalisyonun başını çeken ülkelerden.
The Times'a konuşan Shamima Begum'un avukatı Tasnime Akunjee, "Britanya yıllardır Önleme programına ve çevrimiçi izlemeye milyonlarca sterlin harcayarak IŞİD'i ve çocuklarımızı safına çekmesini durdurma çabalarıyla övünüyor. Gelgelelim işbirliği yapıp gizli istihbarat paylaştığımız Batılı bir müttefikimiz Britanyalı çocukları gasp edip Suriye sınırında IŞİD'e teslim etmek için kaçırmış, üstelik bunların hepsini istihbarat toplama adına yapmış" diyerek ekledi: "Buradaki hesaplama, Britanyalı çocukların hayatlarının ve ölüm riskinin, Batılı müttefiklerimizin aldığı kabul edilebilir risk algoritmasının bir parçası olduğudur."
Cihatçılar için insan kaçakçılığı yapan Muhammed el Reşid'in 2013'te Kanada'nın Ürdün Büyükelçiliği'ne sığınma başvurusu yaptığında Kanada tarafından casus olarak işe alındığını aktarıp 2015'te Türkiye'de yakalandığını hatırlatan kitapta şu değerlendirmelere yer verildi:
"Kanada Güvenlik İstihbarat Servisi (CSIS), bomba iddialar hakkında sessiz kaldı ve Beş Göz'dekiler de dahil olmak üzere tüm istihbarat teşkilatlarını olası utançtan koruyan tek şeye olan gizliliğe sığındı."
"Hiçbir şey söylememe ve skandalın ortadan kaybolmasını umma fikri, Britanyalı müttefikleri IŞİD'e katılmak için ülkeden kaçan cihatçıların akınını kontrol altına almak için uğraşırken CSIS casusunun Batılı çocuk ve genç gönüllüleri Suriye'ye nasıl kaçırdığının örtbas edilmesi sayesinde Kanada'nın lehine çalıştı."
"CSIS, Raşid'in işe alınmasında ve yönetilmesinde oynadığı rolü büyük ölçüde örtbas etmeyi başardı ve teşkilatın direktör yardımcısı, Türk makamlarını Türkiye topraklarında karşı istihbarat operasyonu yürüttükleri konusunda bilgilendirmedikleri için af dilemek üzere Ankara'ya gönderildi."
The Times'ın soruları üzerine Britanya hükümet sözcüsü, 'operasyonel istihbarat veya güvenlik konularında yorum yapmadıklarını' söyledi. CSIS sözcüsü de "Teşkilat soruşturmalarının, operasyonel çıkarlarının, metodolojilerinin ve faaliyetlerinin ayrıntıları hakkında kamuya açık bir şekilde yorum yapamaz veya bunları onaylayamaz veya reddedemez" dedi.
Kitabın yayımlanması üzerine iddialarla ilgili araştırma yapan Britanya kamusal yayın kuruluşu BBC, polis ve istihbaratın Raşid hakkındaki çok ayrıntılı dosyalarına eriştiğini, buna göre 'Raşid'in Begum'un pasaport bilgilerini ve diğer Britanyalıları IŞİD safında savaşmaları için Suriye'ye kaçırdığını Kanada ile paylaştığını' aktardı.
BBC'ye konuşan IŞİD'e karşı küresel koalisyonun üyesi üst düzey bir isithbarat yetkilisi, Raşid'in IŞİD'e insan kaçırırken Kanada istihbaratına bilgi sağladığını doğruladı.
Üç kızın Suriye'ye gitmek için İstanbul'un ana otobüs terminalinde buluştuğu Raşid, yetkililere, Suriye'ye girmesine yardım ettiği kişiler hakkında bilgi topladığını çünkü bu bilgileri Kanada'nın Ürdün Büyükelçiliği'ne ilettiğini söyledi. Kızları IŞİD'e teslim etmesinden birkaç gün sonra Şanlıurfa şehrinde yakalanan Raşid, Begum'un kullandığı pasaportun fotoğrafını paylaştığını belirtti. Yani Begum'le ilgili bilgiler Kanada'nın elindeyken, Britanya polisi kızlarla ilgili uluslararası arama yürütmekle meşguldü.
Raşid, Türk kolluk kuvvetlerine verdiği ifadelerde, "Begum dahil yardım ettiğim herkes hakkında bilgi toplamamın nedeninin bu bilgileri Ürdün'deki Kanada Büyükelçiliği'ne iletiyor olmam. Kanada Büyükelçiliği'nde bana IŞİD'in faaliyetleri hakkında bilgi toplarsam Kanada vatandaşlığı vereceklerini söylediler" dedi.
Dosyalara göre, Begum'ın eski fiili IŞİD başkenti Rakka'dan kontrol edilen geniş çaplı insan kaçakçılığı ağı aracılığıyla Suriye'ye sokuldu. Bu ağın Türkiye ayağını yöneten Raşid, üç kızın Suriye'ye sokulmasında rol oynamadan önce en az 8 ay boyunca Britanyalı erkek, kadın ve çocukların IŞİD'e teslimini kolaylaştırdı.
Begum da BBC'nin 'Canavar Değilim' (I'm Not A Monster) isimli podcast yayınına şunları söyledi: "Türkiye'den Suriye'ye olan tüm seyahati o (Raşid) organize etti… İnsan kaçakçıların yardımı olmadan kimsenin Suriye'ye ulaşabileceğini sanmıyorum... Birçok insanın içeri girmesine yardım etmişti... Bize yapmamızı söylediği her şeyi yapıyorduk çünkü o her şeyi biliyordu, biz hiçbir şey bilmiyorduk."
Dosyalara göre Raşid, IŞİD'e teslim kişiler hakkında bilgi tuttu, kimlik belgelerini fotoğrafladı, filmlerini çekip gizlice telefonuna kaydetti. Bir kayıt, Begum ile arkadaşlarının bir taksiden inip Suriye sınırı yakınında bekleyen arabaya bindiğini gösteriyor.
Raşid, IŞİD hakkında bilgi topladı, Batılı IŞİD savaşçılarının Suriye'deki evlerinin haritasını çıkardı, IŞİD kontrolündeki bölgedeki IP adreslerini ve internet kafelerin yerlerini belirledi ve IŞİD savaşçılarıyla yaptığı konuşmaların ekran görüntülerini de aldı.
Dosyalarda Raşid'in IŞİD'in Britanyalı savaşçısı ve yabancı savaşçı toplayıcısı Raphael Hostey ile yazışmaları da var:
"Benim emrimde çalışmana ihtiyacım var. Resmi olarak... İnsanları içeri sokmamıza yardım etmeni istiyorum."
"Biraz açıklar mısın lütfen?"
"Şu anda yaptığın şeyin aynısını yap, ama bizim için çalış, bize ekipman ve kardeşler getir."
"Hazırım kardeşim."