Fransa’nın 17 bin kilometre uzağındaki kolonisi Yeni Kaledonya’da yerel halkın seçimlerdeki etkisini azaltmaya yönelik anayasal reform girişiminin ardından harekete geçen bağımsızlık yanlılarını güç kullanarak bastırma girişimi sürerken, gece saatlerinde uygulanan sokağa çıkma yasağı 19 Ağustos’a kadar uzatıldı.
Fransa'ya 17 bin kilometre uzaklıkta bulunan Hint-Pasifik’teki Yeni Kaledonya'da Fransız hükümetinin yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltacak anayasal reformuna yönelik tepkiler sürüyor.
Anayasal reforma mayıs ayında karşı çıkarak harekete geçen yerli halk, tutuklu kalmak üzere Fransa'ya gönderilen Kanak lider Christian Tein'in de aralarında bulunduğu 7 bağımsızlık yanlısının geri gönderilmesini ve (Fransa Cumhurbaşkanı Emmanue) Macron hükümetinin anayasal reformunu geri çekmesini istiyor.
Yerliler ayrıca, bağımsızlık yanlılarını bastırmak için Macron hükümetinin Ada’ya sevk ettiği 3 bine yakın Fransız güvenlik güçlerinin yanı sıra Yeni Kaledonya’daki Fransız Yüksek Komiseri Louis Le Franc ve savcı Yves Dupas'ın Ada'dan ayrılmasını talep ediyor.
Fransa’nın bağımsızlık yanlılarını bastırma girişiminde son durum
Fransa hükümetinin sevk ettiği güvenlik güçlerinin Ada’daki durumu kontrol alma çabaları sürerken, yaklaşık 2 aydır devam eden 22.00-05.00 saatleri arasındaki sokağa çıkma yasağı 19 Ağustos’a kadar uzatıldı.
Ada’da silah bulundurma, satma, transfer etme yasağı da devam ediyor.
Ada’daki Fransız Yüksek Komiserliğinin en son açıkladığı rakamlara göre mayıstan bu yana gözaltına alınanların sayısı 2 bin 343 olurken, güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu ölenlerin sayısı 11’e yükseldi.
Fransız güvenlik güçlerinin bağımsızlık yanlılarını bastırmaya çalıştığı olayların ardından başta başkent Noumea olmak üzere Ada genelinde yolları temizleme ve barikat kaldırma çalışmaları ise kısmen devam ediyor.
Barikatlardan dolayı aksayan kara yolu ulaşımı nedeniyle Ada’nın diğer noktalarından başkente ulaşım daha çok feribotla sağlanıyor.
Bağımsızlık yanlıları ile Fransız güvenlik güçleri arasında çatışmalara sahne olan, Noumea’daki uluslararası havalimanına giden ana yol ise an itibarıyla tam hizmet veriyor.
Pasifik Adaları’ndan Yeni Kaledonya’ya diyalog misyonu gönderilecek
Pasifik Ada ülkeleri, Fransız hükümetine karşı harekete geçen bağımsızlık yanlıları ile Ada’daki diğer siyasi gruplar arasında uzlaşı sağlanması için harekete geçti.
Pasifik Adaları Forumu'nun (PIF) Genel Sekreteri Baron Waqa ve Cook Adaları Başbakanı Mark Brown "Troyka misyonunun" ağustos sonuna kadar bölgeyi ziyaret edeceğini duyurdu.
Troyka misyonuna Pasifik ülkeleri liderlerinden Cook Adaları Başbakanı Brown’un yanı sıra, Tonga Başbakanı Siaosi Sovaleni ve Fiji Başbakanı Sitiveni Rabuka'nı liderlik edecek.
Bu misyonun diyalog sağlama girişimine Fransız hükümetinin de destek verdiği belirtilirken, Fransa'nın Pasifik Büyükelçisi Veronique Roger-Lacan misyona ilişkin değerlendirmesinde "Bu, çok iyi bir fikir. Herkesin (Fransa ile) birlikte durumu değerlendirmesi önemli." ifadelerini kullandı.
Roger-Lacan, Yeni Kaledonya'da 13 Mayıs'tan bu yana yaşananların "demokratik, şeffaf ve adil sürece karşı çıkan bir avuç insan tarafından" yönetildiğini ileri sürerek, Fransa'nın bölgede "güvenliği sağladığını" savundu.
Yerli halk anayasal reforma karşı
Yeni Kaledonya’nın yerli halkı Kanaklar, Fransız hükümetin söz konusu anayasal reform girişimini 1988'de imzalanan Noumea Anlaşması'na aykırı buluyor.
Anayasal değişiklik tasarısı ile hükümet, en az 10 yıldır Ada'da yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açıyor.
Yeni Kaledonya 1998'de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanmış ve anlaşmada yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için oy kullanma hakkı, 1998'den önce Ada'da ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı.
Ada'da 2018, 2020 ve 2021'de olmak üzere toplam 3 kez bağımsızlık için referandum yapılmış ve sandıktan "hayır" oyu çıkmıştı.
Bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), Fransa'nın seçimlere etkisini protesto ederek, 2021'de yapılan referandumu boykot etmişti. FLNKS referandumun Kovid-19 salgınının etkisinden daha uzak bir tarihte yapılmasını istemişti.
Macron, Fransız hükümetinin yerli halkın seçimlerdeki nüfuzunu azaltacak anayasal reform tasarısına karşı harekete geçen bağımsızlık yanlıları ile "diyalog" için 23 Mayıs’ta Yeni Kaledonya’ya gitmiş ancak buradaki temaslarının ardından reform tasarısını geri çekmeyeceğini duyurmuştu.
Daha sonra Macron, Fransız Ulusal Meclisinden geçen ancak henüz Senatoda oylanmayan anayasal reformu askıya almıştı.
Ada'daki Fransız seçmenlerin sayısını artıracak anayasal reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosunun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre'de kabul edilmesi gerekiyor.