Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi Araştırma Platformunca yürütülen proje kapsamında 6 kişiden oluşan bilim ekibinin, "asrın felaketi" olarak nitelendirilen 6 Şubat 2023'teki depremlerin merkez üssü Kahramanmaraş'ta Göksun ve Andırın ilçelerinden geçen Savrun Fayı üzerinde açılan hendeklerdeki çalışmaları sürüyor.
KSÜ Deprem Araştırma Risk Yönetimi Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Alican Kop, AA muhabirine, proje kapsamında Savrun Fayı üzerinde açtıkları 2 hendekte çalışmalar gerçekleştirdiklerini söyledi.
Kop, Doğanşehir, Nurhak, Ekinözü ve Göksun'dan güneye doğru devam eden Çardak Fayı'nın kırılmasıyla meydana gelen 7,6 büyüklüğündeki depremin çok yıkıcı bir etkide bulunduğunu hatırlatarak, bahse konu fayın Savrun Fayı'nı olumsuz etkilediğini söyledi.
Kop, proje kapsamda Kahramanmaraş Fay Zonu, Savrun Fayı, Saimbeyli Fayı, Çokak Fayı, Doğanşehir Fay Zonu ve 6 Şubat depremlerinde yeni oluşan Çığlık Fayı üzerindeki çalışmalar gerçekleştirdiklerini belirterek, "6 Şubat Elbistan depreminde Çardak Fayı Göksun ilçesi güneydoğusunda Aslanbeyçiftliği Mahallesi'ne kadar kırılarak geldi ve bu fay onun devamı niteliğinde. Dolayısıyla da Savrun Fayı'nda herhangi bir kırılmanın olup olmadığı ve fayın depremsellik parametrelerinin ortaya konması büyük önem taşıyor. İşte bu amaçla biz burada bu fay üzerinde hendek kazıları yapıyoruz." dedi.
Savrun Fayı ile ilgili şimdiye kadar çok farklı görüşler oraya atıldığını ifade eden Kop, bazı bilim insanlarının fayın uzunluğunu göz önünde bulundurarak 7 büyüklüğünde deprem üreteceğini söylediğini, bazı bilim insanlarının ise söz konusu fayın varlığını bile kabul etmediğini dile getirdi.
"Fayı çok net bir şekilde ortaya çıkardık"
Proje kapsamında arazide detaylı gözlem ve incelemeler yaptıklarını belirten Kop, şunları kaydetti:
"Türkiye Diri Fay Haritası ve arazide gözlemlediğimiz fay ilişkili morfotektonik yapıları dikkate alarak Savrun Fayı'nın geçtiği alanları belirledik. Yaptığımız kazıda Savrun Fayı'nı çok net bir şekilde ortaya çıkardık. Fayın olmadığı yönünde görüş bildirenlere karşın Savrun Fayı var ve hendekteki veriler fayın kuvaterner (jeolojide son 2,5 milyon yılda deprem üretmiş fay) aktivitesini de kesin olarak belgeliyor. Dolayısıyla da bu fay olmayan veya diri olmayan bir fay değil. Kuvaterner aktivitesi net olan, tekrarlanma periyodu ve son deprem tarihi gibi bilgileri yapılacak yaşlandırmayla ortaya çıkacak bir Savrun Fayı var. Savrun Fayı, olmayan veya aktivitesi olmayan, ölü bir fay değil, bu fay kuvaterner aktivitesi kesin olan, geçmişte depremler üretmiş bir fay. Depremlerin ne zaman hangi aralıklarla ve en son ne zaman oluştuğunu yaş sonuçlarıyla belirleyeceğiz. Diri ve aktif olan fayların (Holosen) deprem üretip üretmediği veya hangi periyotlarda ürettiği konusunda, burada aldığımız örnekleri kısa süre içerisinde yaşlandırıp sonuca ulaşacağız."
Savrun Fayı ile ilgili genel olarak bazı jeolojik çalışmalar yapıldığını ancak paleosismolojik özelliklerine ilişkin bugüne kadar yapılan bir çalışma olmadığını bu nedenle de en son ne zaman ürettiğine ve hangi aralıklarla tekrarlandığına ilişkin veri bulunmadığını dile getirdi.
Söz konusu fayın yaklaşık 60 kilometre uzunluğunda Göksun'un güneydoğusunda Aslanbeyçiftliği civarından başladığını anlatan Kop, 4-5 ana parçadan oluşan fayın Çiçeklidere'nin güneyinde sonlandığını ancak ovanın altından devam ettiğine yönelik veriler gözlemlediklerini yani Adana'nın Kozan ilçesine kadar devam etme olasılığı olduğunu belirtti.
Kahramanmaraş Fay Zonu'na dikkati çekti
Hem afetzede hem de söz konusu faylar üzerinde yıllarca çalışma yapmış birisi olduğunu dile getiren Kop, şöyle konuştu:
"Biz 7 üzeri büyük deprem yaşamayacağız belki ama yakın civarımızda olacak farklı büyüklükteki depremleri hissedeceğiz. Depremin büyüklüğüne göre bunlar yine ciddi sarsıntılar olabilir ve bu bakımdan da özellikle orta hasarlı ve ağır hasarlı binaların durumunun bir an önce çözüme kavuşturulması gerekiyor. Yine zemin açısından çok kötü özellikler gösteren alanlarda yüksek katlı yapılaşmalardan kesinlikle uzak durmamız gerekiyor. Doğu Anadolu Fayı dışında Kahramanmaraş'ın 2. bir deprem kaynağı vardır. Bu da Kahramanmaraş Fay Zonu. Maalesef deprem sonrası süreçte biraz bu konuda spekülasyonlar oldu ama gerek MTA ve gerekse de tarafımızdan yapılan çalışmalarda Kahramanmaraş Fay Zonu'nun varlığı ve aktivitesi konusunda şüpheye düşecek bir durumun olmadığı belgelenmiştir. O yüzden de şehrimizin içinden geçen bu fayın 6,5 büyüklüğüne ulaşabilecek bir deprem üretebileceği unutulmamalıdır. Ayrıca 6 Şubat depremlerinde Kahramanmaraş kent merkezinde biz depremin sarsıntı etkisini hissettik. Yüzeydeki kırılma şehrin en az 15 kilometre kadar uzağında gerçekleşti. Kahramanmaraş Fay Zonu 6,5 gibi bir büyüklükte deprem ürettiğinde fay zonunun geçtiği yerde yüzeyde kırılma meydana gelecek ve kuzeyden güneye doğru yer kabuğu hareket ederek bir miktar ötelenme oluşacak. Dolayısıyla bu zon üzerindeki yapıların ciddi anlamda hasar görmesi veya yıkılması kaçınılmaz olacak. Yani bizim şehrimizin merkezinden geçen böyle bir deprem kaynağımız var ve henüz bu fay kırılmadı dolayısıyla, bu duruma karşı hazırlıklı olmamız gerekiyor."
Kop, hendeklerdeki çalışmalarının 2025 yılında tamamlanacağını ve kamuoyuyla paylaşılacağını sözlerine ekledi.