Moda Sahnesi'nin de aralarında yer aldığı 8 tiyatronun destek başvurusu reddedildi. Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu'nda bulunan Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı Ragıp Ertuğrul, ret gerekçesini sorduklarında komisyonun iki üyesinin "Türk örf ve adetlerine, geleneklerine aykırı oyunlar sergiliyorlar" dediğini aktardı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2021-2022 sanat sezonunda 428 özel tiyatronun projesine 13 milyon 500 bin lira destek sağlanacağını açıkladı. Vergilerden tiyatrolara aktarılan bu yardımları organize etmek üzere oluşturulan Özel Tiyatrolara Yardım Değerlendirme Komisyonu'nun iki üyesi; Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Başkanı Ragıp Ertuğrul ve akademisyen Prof. Dr. Nihal Kuyumcu, komisyonun yapısını, işleyişini ve işlevini, Tiyatro Dergisi yazarı Pınar Arabacı ve genel yayın yönetmeni Yavuz Pak'a anlattı.
‘Bazılarının tiyatro ile hiçbir ilgisi olmadığını gördük’
Ragıp Ertuğrul, destek için yapılan 400 başvurudan 80’ine dair ikna edici bilgi bulamadıklarını ve ilk toplantıda imza atılmadığını dile getirdi. Ertuğrul, "Tiyatro gruplarının listesine baktığımızda bazılarının tiyatro ile hiçbir ilgisi olmadığını gördük. Ne yazarını tanıyoruz ne elimizde projesi var; kimilerinin, hangi ekiple bu tiyatroyu yapacaklar belli değil. Afişleri yok. Bunun üzerine, 'Kabul edin ya da etmeyin, biz raporumuzu hazırlayacağız' dedik. Onlar diyorlar ki 'Para belli, başvuranlar da belli, bunu bir an önce dağıtalım.' Listelere tek tek bakılsın istemiyorlar" ifadelerini kullandı.
Komisyon, 80 tiyatronun fason olduğunu belirten rapora rağmen, 44 tiyatronun talebi reddetti. Nihal Kuyumcu, kendilerine önce "Bunları siz istemediniz" denildiğini ancak hesaplar açıklanmaya başladığında durumun farklı olduğunu gördüklerini belirtti. Kuyumcu, "Hesaplar açıklanmaya başladı. Bizim istediğimizden çok farklı olduğunu gördük" dedi.
Ragıp Ertuğrul da "Olumsuz görüş verdiklerimizin kabul edilip edilmediğine baktık. Onların da yarısının kabul edilmiş olduğunu gördük. Yarısı reddedilmiş. 'Sizin görüşleriniz doğrultusunda bu 44 tiyatroyu reddettik' dediler. Ama reddedilenlerden 8 tanesi bizim olumsuz rapor verdiğimiz tiyatrolar değildi" ifadelerini kullandı.
Başvurusu reddedilen söz konusu 8 tiyatro Moda Sahnesi, BGST, İkincikat, Milli Sanat Tiyatrosu, Baksa Sanat Tiyatrosu, Glow Tiyatro Topluluğu, Özkaya Yapım ve SıfırNoktaİki Prodüksiyon.
Ertuğrul, bu 8 tiyatronun neden reddedildiğini sorduklarında Değerlendirme Komisyonunun Özel Tiyatroları temsil eden diğer iki üyesinin “Evet, biz de bunu kabul ediyoruz ama duygularımız hayır diyor. Çünkü Türk örf ve adetlerine, geleneklerine aykırı oyunlar sergiliyorlar" dediğini aktardı.
BGST için ise “BGST zaten Kültür Bakanlığı’nı destekler konusunda mahkemeye verdi, dava hâlâ devam ediyor. Bu dava ortadayken onlara destek verilemez, bu nedenle onu da reddediyoruz” şeklinde bir açıklama yapıldığını belirtti.
‘Bu sene tiyatro başına verilen destek miktarı azaldı, çünkü başvuru sayısı arttı’
Nihal Kuyumcu, "Destek yeniden düzenlenmeli ve tanımlanmalı" diyerek "Sigorta desteği olur, stopaj desteği olur, salon desteği olur, vergi desteği olur… Nakdi olarak bir para vermek yerine bu alanlarda düzenleme yapılarak da tiyatroya destek olunabilir" önerisinde bulundu.
Aksi takdirde şaibelerin hiçbir zaman bitmeyeceğini vurgulayan Kuyumcu, "Mesela bu sene tiyatro başına verilen destek miktarı azaldı, çünkü başvuru sayısı arttı. Ama başvuru yapanların içinde gerçek olmayan, aslında sahada oyunlarını göremediğimiz isimler de varsa ve bunlar tespit edilemiyorsa, nakdi desteğin dağıtımı da adaletsizliğe neden oluyor, şaibenin önüne geçilemiyor. Sağlıklı bir tarama, araştırma ve ölçme-değerlendirme sistemi olmadan da bu süreç böyle devam edip gider" dedi.
‘Her ilin kendi içinde tuttuğu raporların değerlendirilmesi lazım’
Komisyonun yeniden yapılandırılması ve üyelerinin daha geniş bir alandan gelmesi gerektiğini söyleyen Kuyumcu, "Daha geniş katılımlı olmalı, böyle sekiz-dokuz kişilik değil. Her ilin kendi içinde tuttuğu raporların değerlendirilmesi lazım. Kime ne kadar destek verildiği nedenleriyle, somut verilerle açıklandığında ve tüm süreç gerçekten denetlenebildiğinde bu şaibeler ortadan kalkabilir. Komisyona sahiden gerek kalmayacak bir noktaya da ben kesinlikle gelinebileceğine inanıyorum. Yeter ki şeffaf ve nesnel kriterler sağlansın" diye konuştu.