Japon çocukların yaklaşık 200 yıldır severek oynadıkları Kokeşi'ler, modern rakiplerine karşın hala vitrinleri süslüyor. Kuzeydoğu Japonya'ya ait kültür-sanat ürünü bebekler genellikle oval kafa, silindir vücut, kolsuz ve bacaksız olarak üretiliyor.
Oyma ahşabın doğal sıcaklığı, narin fırça darbelerinin verdiği mimikler sayesinde Kokeşi'ler, çocukların kucaklarını ısıtıyor.
Ahşap, özel makinalara monte edilen çarkların muntazam dönmesiyle oyuluyor ve el yordamıyla silindir şekil kazanıyor.
Saman parçasıyla zımparalanan her bir ahşap parçası, el aletleri ve hassas işçilikle cilalanıyor ve ince fırçalarla boyanıyor.
Zanaatkarın elinde şekil alan ahşap kafa ve gövde birleştiriliyor ve ekseriyetle kız model oyuncak bebekler ortaya çıkıyor.
200 yıla yakındır süren oyuncak geleneği için yılın farklı dönemlerinde, Kokeşi kostümlerinin giyildiği festivaller düzenleniyor.
Japonya'da Kokeşi bebeklerinin her biri özgün karakteristiğini modern zamana taşıyabilen 11 farklı geleneği bulunuyor. Bunların arasında kafası oynayabilen Nanbu Kokeşi, boyalı şapkalı Yajiro Kokeşi, yatay çizgi desenli Tsuçiyu Kokeşi öne çıkıyor.
Özgün modelde özgür
Geleneksel tasarım ile modern ürünleri buluşturan "Sosaku Kokeşi" ise bu çağın çocuklarının ihtiyaçlarına hitap ediyor. Zira "Sosaku Kokeşi" muhafaza ettiği klasik tasarım üzerine dünya geneli çocukların ilgi odağındaki karakterleri çalışıyor. Böylelikle şekil veren ve dizayn eden Kokeşi sanatçısı, özgün model üzerinde daha özgür yaklaşımlar sergileyebiliyor.
Japonya'da "Sosaku Kokeşi" üretiminin yüzde 70'i başkent Tokyo'nun kuzeybatısındaki Gunma eyaletinde yapılıyor. Gunma eyaletinin Şinto bölgesinde yer alan "Usaburo Kokeshi" firması ise bölge genelinde en ünlü atölyeye sahip.
Müşterisi İmparator
Atölyenin kurucusu Usaburo Okamoto, bir dönem yapay taş ve metal zanaatlarıyla uğraşmasının ardından 1950'de Kokeşi bebekleri yapmaya başladı. Usaburo, dönemin tekniklerinden fırça ile boyamaya ek olarak, üç boyutlu bir etki için bir kakma ve pişirme tekniği geliştirdi. Ahşabın çatlamasını önlemeyi başarabilen Usaburo, yeni teknik sayesinde, mevcut "Usaburo" firmasının numunesini üretti.
Usaburo'nun zelkova ağacı damarı üzerine kamelya çiçeğinin yer aldığı "Kantsubaki", dönemin Japon İmparatoru tarafından satın alındı.
Usaburo'nun kurduğu yerleşkede mağaza, atölye ve müze birlikte bulunuyor. Seri üretime 1979'da başlayan atölye, Japonya'da en yüksek hacimli Kokeşi üretim noktalarından biri olarak biliniyor.
Söz konusu atölyede, Hollandalı sanatçı Dick Bruna'ya ait "Nijntje" olarak tanınan ünlü "Miffy" tavşan karakterinin Kokeşi bebeği de yapıldı. Bu yeni ürünün başarısı sonrası atölye, karakter Kokeşisi üretmeye başladı.
Snoopy, Star Wars, Disney, Hello Kitty karakterleri bulunan firma, yılda ürettiği 130 bin Kokeşi'yi dünyanın 18 ülkesine ihraç ediyor.
Beklentiler göz önünde
Usaburo'nun torunu ve firmanın Başkan Yardımcısı Okamoto Yoşihiro, atölye ve firmanın geleceğine yönelik AA muhabirine yaptığı açıklamada, modern üretim bebeklerin, geleneği ortadan kaldırabileceği ihtimaline yönelik endişe taşımadıklarını belirterek, "Çünkü bize gelecek nesillerin beklentilerini göz önüne alıyor ve hangi tarz Kokeşi üreteceğimiz konusunda kendimizi de daima değiştiriyoruz." dedi.
Okamoto, yeni dönemde hem klasik tarzı muhafaza etmek istediklerini hem de yeni dizaynları piyasaya sürmeyi planladıklarını kaydetti.