19. yüzyılda Mısır’a vali olan Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğlu II. Abbas Hilmi Paşa Dalaman’a bir av köşkü yaptırmak istedi. Aynı dönemde Mısır’da da bir tren istasyonu inşa ettirmek isteyen Mehmet Ali Paşa’nın projeleri emanet ettiği Fransız mimarlar projeleri karıştırınca demiryolu olmayan Dalaman’a tren istasyonu yapıldı!
Muğla'nın Dalaman ilçesine, dünyanın hiç tren uğramayan ilk ve tek istasyon binası yapıldı. İşte o garın ilginç hikayesi... Osmanlı'nın gerileme dönemine girdiği 19. yüzyılda, Kavalalı Mehmet Ali Paşa, hem Mısır'ı ele geçirerek Mısır valisi oldu hem de girdiği savaşları kazanarak Kütahya'ya kadar ilerledi.
PROJELER KARIŞTI
III. Selim'in annesi Mihrişah Hatun'a hediye ettiği ve Dalyan, Ortaca, Dalaman'ı da kapsayan büyük bölge de Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın kontrolüne girdi. 1905'te, Mısır'a Hidiv olan Kavalalı'nın oğlu II. Abbas Hilmi Paşa, gemi ile o zamanlar Dalaman olarak anılmayan bölgedeki Sarsala Koyu'na geldi. Verimli topraklara ve dört bir yana uzanan ovalara sahip olan 30 haneli Söğüt Köyü'nün bulunduğu bu bölgeyi çok beğenen Mısır Hidivi buraya yerleşme kararı aldı.
Paşa ilk iş olarak çevredeki bataklıkları kuruttu, sahile bir iskele ve depo inşa ettirdi. Ardından da Dalaman'da bir av köşkü yaptırmak için hazırlıklara başladı. Aynı dönemde Mısır'da da bir tren istasyonu inşa ettirmek isteyen Paşa, her iki projeyi Fransız mimarlara emanet etti. Mimarlar çalışmalarını tamamladı ve biri Dalaman'a biri de Mısır'a giden iki gemi, proje çizimleri ve gerekli malzemelerle Fransa'dan yola çıktı. Söylentilere göre ya gemilere yanlış rotalar verildi ya da malzeme ve projeler yanlış gemilere yüklendi.
Mısır'daki İskenderiye Tren İstasyonu
MISIRLI İŞÇİLER YAPTI
Bu karışıklık neticesinde Mısır'a gitmesi gereken tren istasyonuna ait malzeme ve çizimler Dalaman'a, Dalaman'a gitmesi gereken av köşküne ait malzeme ve çizimler ise Mısır'a gitti. Sıcak hava koşullarında çalışmaya uygun olduğu için Mısır ve Sudan'dan getirilen işçiler, kah sırtlarında kah kağnı, eşek ve develerin yardımıyla 12 km boyunca gelen malzemeleri iskeleden inşaat alanına taşıdı. Kısa süre içinde başlayan inşaat çok geçmeden tamamlandı ve demiryolu bulunmayan Dalaman, tren istasyonuna kavuştu.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa
GİŞE VE RAYLARI KALDIRDI
Proje ve çizimlerin hatalı olabileceğini düşünmeyen işçiler, binanın önüne bilet gişesi yapmayı ve ray döşemeyi de ihmal etmedi. Hidiv'in Dalaman'a gelmesiyle büyük yanlış ortaya çıktı ancak Paşa binayı yıktırmak yerine kullanmaya karar verdi. Gişe ve rayları kaldırtan II. Abbas Hilmi Paşa, istasyon yakınına bir de cami inşaa ettirdi. 1928'e kadar Paşa'nın mülkiyetinde kalan çiftlik ve istasyon binasına, Hidiv'in çiftliği yenilemek için çektiği banka kredisini ödeyememesi üzerine el konuldu.
II. Abbas Hilmi Paşa yıktırmak yerine gişeleri ve rayları kaldırıp binayı öyle kullandı.
JANDARMA KARAKOLU OLDU
Gros adlı Fransız bir şirketin 10 yıllığına kiraladığı çiftlik, 1938'de Atatürk'ün vasiyetiyle Ziraat Vekaletine bağlı Devlet İşletmeleri Kurumu'na devredildi. Bir dönem jandarma karakolu olarak da hizmet veren bina, 1984 yılından beri Tarımsal İşletmeler Genel Müdürlüğüne (TİGEM) bağlı Dalaman Tarım İşletmesi Müdürlüğü tarafından kullanılıyor.
ELİF ÇELİK