Yüksek kur ve vergi oranlarına bağlı olarak fiyatların artmasının yanı sıra taksit sayısının düşürülmesiyle cep telefonu almakta zorlananlar, 'klon' olarak tanımlanan IMEI numarası değiştirilmiş ya da kopyalanmış telefonlara yöneldi. Geçen yıl 2 milyonu aşkın klon cep telefonu satışı yapılırken, ekonomik kaybın 2 milyar lirayı bulduğu belirtildi.

Koronavirüs salgını birçok alanda satış kaybına yol açsa da cep telefonu satışları bu dönemde başarılı bir grafik çizdi ve 10 milyon 500 bin adete ulaştı. Ancak yüksek vergiler ve taksit sınırlamasıyla birlikte kurda yaşanan artışın etkisi, elektronik kimlik bilgisi (IMEI numarası) değiştirilmiş ya da kopyalanmış cihaz anlamına gelen klonlanmış telefon satışlarının katlanmasına neden oldu.

Dünya'dan Yener Karadeniz'in haberine göre, 2020’de cep telefonu fiyatının ortalamada 3 bin 600 TL’yi aşması ile klonlanmış telefon satışları 2 milyon adedi aştı. Yasal olmayan yollarla getirilen cihazlara yapılan bu uygulama ile tüketici ilk aşamada yüzde 3040’a varan fiyat avantajı elde etse de ülke bu nedenle yılda yaklaşık 2 milyar TL’ye yakın vergi kaybı yaşıyor. Kullanıcı ise kısa aralıklarla klonlama işlemini yenilemek zorunda kalıyor.

'Data havuzuna 2 yıl sınırı getirilmeli'
Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, klonlanmış telefon satışının önüne geçilmesi için sektöre yönelik regülasyon getirilmesi ve eski cep telefonu kimliklerinin güvenliğinin sağlanması gerektiğini söyledi.

Turnacı, "Son 7 sene içinde satılan cihazlarda ciddi bir data oluştu. Çekmecelerimizde yedek beklettiğimiz telefonlar var ve bunların IMEI numarası haberimiz olmadan çalınıyor. Devlet IMEI numarasının çalınmamasını sağlamalı, bunu güvence altına almalı. 7 sene sinyal alınmayan cihazların havuzdan çıkarılma uygulamasının 2 seneye düşürülmesini istiyoruz. Kayıt dışı klonlama en basit yönü ile bu şekilde çözümlenebilir. Bu, vatandaşa da ülkeye de katkı sağlayacak, yıllık satış adeti 10 milyon 500 binden 13 milyona çıkacaktır. Söz konusu tedbirin de etkisi ile 2 milyar TL’lik ek vergi geliri sağlanacaktır” dedi.

Sektörde 22 bin satış noktası ve 170 bin çalışan bulunduğunu belirten Turnacı, sektöre yönelik düzenlemelere ilişkin de şu ifadeleri kullandı:

"Bugün Türkiye’nin en büyük doğal ağlarından biriyiz. 20 yılı aşkın süredir varlığını devam ettiren sektörde kendini çok fazla geliştiren firmalar olduğu gibi sektöre zarar veren, kayıt dışılığa itenler de bulunuyor. Dünyada en yüksek vergiler ile hizmet ediyoruz. Yurtdışı ile fiyat makasımız açıldığı için vatandaşlar alternatif yollara başvuruyor. Şu an kayıt dışılık klonlama yöntemi ile hat safhaya ulaşmış durumda. 10,5 milyon adet sıfır telefon satışına karşılık 2 milyonu aşkın klonlanmış telefon satışı ve 20 milyon da ikinci el cep telefonu satışı gerçekleştiriliyor. IMEI kopyalama, bir iş modeli haline geldi. Saha satış kanallarında kuralların oluşturulması ve sertifikasyon bu nedenle çok önemli. Saha satış kanallarında denetim yapılmadığı için kayıt dışına yönelen noktalar kendine avantaj sağlayarak işini doğru yapan üyelerimize haksız rekabet alanı oluşturuyor. Firmalarımızı bazı kuralarla doğru yöne yönlendirmeliyiz. Bu konuda sertifikasyon ve denetim olmalı.”

'Marketlerin payı yüzde 15'
Öte yandan zincir marketlerde cep telefonu satışına yönelik tepkisini de dile getiren Turnacı, bu durumun da haksız rekabete yol açtığını söyledi. Turnacı, şöyle konuştu:

"Herkesin her işi yapabildiği bir dönemdeyiz. Sektör mensubu cep telefonunu satmak için kira ödüyor, istihdam sağlıyor ve emlak sektöründen yeme içme sektörüne kadar birçok alana katkı sağlıyor. Ama zincir marketlerin hiçbiri bunu yapmıyor. Biz bu işi eşit şartlarda yapalım istiyoruz. Aksi halde sektörel gelişimden bahsetmemiz mümkün değil. Akıllı telefonların marketlerde satılması sıkıntılı bir konu ve zaman içinde de problemler artacak. Bu da uzun vadede cari açığı olumsuz etkileyecek ve ülkenin teknoloji çöplüğüne dönüşmesine yol açacaktır."

Turnacı’nın verdiği bilgilere göre, zincir marketlerin cep telefonu satış oranı toplam satışın yüzde 15’ine ulaşmış durumda.